Antike dramen Heiner Müllers. Adaption der mythen oder eine neue theaterästhetik?

Der Artikel analysiert die Tragödienkonzeption Heiner Müllers im Kontext seiner Antike-Ad- aptionen. Interpretiert werden drei Stücke, die aus formaler Perspektive verschiedene Wege der Antike-Rezeption präsentieren. Der kurze Text Der Horatier übernimmt den Stoff aus Livius Ab urbe condita und erzählt die Geschichte der Horatier in einer Form, die man auch als Verserzäh- lung bezeichnen könnte. Das Drama Philoktet stützt sich vor allem auf die Vorlage von Sophokles. Verkommenes Ufer Medeamaterial Landschaft mit Argonauten ist eine sehr freie Adaption des Me- dea-Mythos und nur in Grundzügen ist sie dem antiken Stoff treu. Trotz dieser formalen Unter- schiede zeigen die drei Texte – offensichtlich gegen die Intention ihres Autors, der nach grossen, tragischen Problemen in der kommunistischen Gesellschaft der DDR suchte – Züge einer Poetik, die die Nähe zur Mitleidsästhetik des bürgerlichen Trauerspiels offenbart. Die nähere Analyse deckt Widersprüche auf, die das Individuum, das persönliche Leiden zum Hauptproblem machen. Die private Tragödie der Protagonisten scheint die Tragödie zu verdrängen, die im öffentlichen Raum angesiedelt ist. Dies ist ein überraschendes Ergebnis, bedenkt man Müllers Selbstdeutung sowie seine Rolle im DDR-Kulturbetrieb

„I’m writing for a newspaper”. Writer as a Journalist in the German Language Area

Publikacja jest zbiorem artykułów eksplorujących relacje między dziennikarstwem a literaturą z różnych perspektyw i w różnych obszarach językowych. Wobec postępującej w ostatnich dziesięcioleciach kontaminacji między dziennikarstwem a literaturą autorzy tekstów pochylają się nad historycznymi związkami między badanymi dziedzinami (począwszy od starożytności do czasów najbardziej współczesnych), stawiają pytania dotyczące kontekstów kulturowych determinujących badaną ekspresję, przyglądają się typowym dla niej środkom wyrazu, wychwytują nieuniknioną hybrydyzację form oraz kreślą sylwetki konkretnych dziennikarzy-pisarzy. Wartością dodaną jest zderzenie perspektyw badawczych w odniesieniu do różnych kręgów kulturowych (hiszpański, latynoamerykański, francuski, bułgarski, polski, amerykański, angielski, germański, klasyczny, włoski). Takie ujęcie prowadzi do wieloaspektowej problematyzacji niezwykle aktualnego wymiaru współczesnej kultury.Początki dziennikarstwa niemieckiego sięgają XIV wieku, ale dopiero w okresie oświecenia w prasie zaczęli publikować także pisarze. Okresy boomu dziennikarskiego, w czasie których rozwinęło się wiele nowych gatunków prasowych, to na przykład czas przed rewolucją 1848 roku lub lata po I wojnie światowej. Felietonistami, reporterami, krytykami teatralnymi lub filmowymi byli wtedy między innymi Walter Benjamin, Kurt Tucholsky, Joseph Roth, Siegfried Kracauer, Egon Erwin Kisch. Tę tradycję kontynuowali pisarze po 1945 roku, między innymi Günter Grass, Heinrich Böll, Martin Walser, Hans Magnus Enzensberger, autorzy zaangażowanych tekstów prasowych na ważne tematy polityczne i społeczne. Artykuł przedstawia na dwóch przykładach, sprawozdaniu Nasz Auschwitz Niemca Martina Walsera i felietonach austriackiej pisarki Ilse Aichinger, związki między publicystyką i literaturą.The beginnings of German journalism go back to XIV century but it was not until the times of Enlightenment when writers started to publish in the press. Two periods of journalistic boom during which new press genres emerged are, among others, the time before the 1848 Revolution and the years after WWII. These were the periods of active work of such columnists, reporters, theatre and film critics as Walter Benjamin, Kurt Tucholsky, Joseph Roth, Siegfried Kracauer and Egon Erwin Kisch. After 1945 this tradition was continued by Günter Grass, Heinrich Böll, Martin Walser, Hans Magnus Enzensberger and other authors of politically and socially engaged texts. The article discusses relations between journalism and literature on the example of two texts, a report Our Auschwitz of a German author Martina Walsera and column of an Austrian writer Ilse Aichinger

Jede Uniform verdirbt den Charakter. Zu Maxs Frischs Dienstbüchlein und Blätter aus dem Brotsack

Prezentowany artykuł zajmuje się dwoma dziennikami Маха Frischa, które opisują przeżycia pisarza w czasie jego służby wojskowej w okresie II wojny światowej: Blätter aus dem Brotsack (Kartki z plecaka) pisane w 1939 r. i Dienstbüchlein (Książeczka wojskowa) z 1974 r. Na podstawie porównania obu utworów można prześledzić rozwój światopoglądowy Frischa. Solidarność z grupą, nie komentujące posłuszeństwo wobec przełożonych, patriotyzm i wiara w sens służby wojskowej charakteryzują zapiski Frischa z młodości. Wspomnienia pisane w latach siedemdziesiątych odznaczają się krytycznym dystansem do własnej młodzieńczej naiwności, a przede wszystkim do instytucji armii, która według Frischa swą istotą przeczy idei demokracji. Przeciwko uniformizacji, kolektywnemu myśleniu i zatarciu indywidualności zwraca się Frisch, podobnie jak w Dienstbüchlein, w większości powojennych utworów

Autobiographical Writing in the Alfred Andersch´s Prose from the 1950s

Alfred Andersch´s autobiographical texts from the 1950s have been heavily criticized in recent literature on the topic. W.G. Sebald´s essay about Andersch was of crucial importance. The details of Andersch´s stay in the Dachau concentration camp as well as the writer´s motivation to desert at the end of the war were questioned. The article aims at a new reading of Andersch´s autobiographical texts with regard to their credibility. It compares the early short story Flucht in Eturien with the autobiography Die Kirschen der Freiheit and a few less known texts. The analysis leads to the conclusion that Andersch “re-wrote” his biography as a creation that fulfils unconscious wishes of a whole generation. His intention was to adapt the image of decent young men of antifascist beliefs whose only guilt was the loyalty to their comrades.Alfred Andersch´s autobiographical texts from the 1950s have been heavily criticized in recent literature on the topic. W.G. Sebald´s essay about Andersch was of crucial importance. The details of Andersch´s stay in the Dachau concentration camp as well as the writer´s motivation to desert at the end of the war were questioned. The article aims at a new reading of Andersch´s autobiographical texts with regard to their credibility. It compares the early short story Flucht in Eturien with the autobiography Die Kirschen der Freiheit and a few less known texts. The analysis leads to the conclusion that Andersch “re-wrote” his biography as a creation that fulfils unconscious wishes of a whole generation. His intention was to adapt the image of decent young men of antifascist beliefs whose only guilt was the loyalty to their comrades

Między literaturą i niemcoznawstwem. O badaniach naukowych prof. zw. dr habil. Krzysztofa A. Kuczyńskiego

Zadanie pt. Digitalizacja i udostępnienie w Cyfrowym Repozytorium Uniwersytetu Łódzkiego kolekcji czasopism naukowych wydawanych przez Uniwersytet Łódzki nr 885/P-DUN/2014 zostało dofinansowane ze środków MNiSW w ramach działalności upowszechniającej nauk

Unheimliches Mauthausen. Zu Lydia Haiders Romanen

Lydia Haider ist eine junge Autorin, die zwei Tendenzen der österreichischen Literatur miteinander verbindet. Sie setzt sich kritisch mit der österreichischen Provinz auseinander – wobei auch die Sprachkritik eine relevante Rolle spielt – und sie versucht, die Vergangenheitsbewältigung an spezifisch österreichische Themen zu koppeln. Der Artikel analysiert zwei Romane von Haider: kongregation und rotten. Im Vordergrund der beiden Werke steht die Verdrängung der NS-Verbrechen in den das Konzentrationslager Mauthausen umliegenden Dörfern. Gefragt wird sowohl nach der oben angesprochenen ‚Tradition‘ der kritischen Heimatliteratur, in die sich Haider einschreibt, sowie nach ästhetischen Lösungen, die sie vorschlägt.Lydia Haider, is a young Austrian writer, whose work is in line with two tendencies characteristic for Austrian Literature. Haider describes Austrian province from a position of critical distance, focusing on the critique of language and attempts to thematize the lack of reckoning with national socialist past in specific Austrian contexts. The article analyses two novels by Haider: congregation and rotten. The novels foreground the discussion on the denial of the Nazi crimes on the lands surrounding Mauthausen Concentration Camp. The main question posed in the article is whether Haider could be called a inheritor of the critical “Heimatliteratur”. It is also important to investigate whether the young author offers new aesthetic solutions, adequate for contemporary perspective from which we can view the unsettled Nazi past.Lydia Haider, is a young Austrian writer, whose work is in line with two tendencies characteristic for Austrian Literature. Haider describes Austrian province from a position of critical distance, focusing on the critique of language and attempts to thematize the lack of reckoning with national socialist past in specific Austrian contexts. The article analyses two novels by Haider: congregation and rotten. The novels foreground the discussion on the denial of the Nazi crimes on the lands surrounding Mauthausen Concentration Camp. The main question posed in the article is whether Haider could be called a inheritor of the critical “Heimatliteratur”. It is also important to investigate whether the young author offers new aesthetic solutions, adequate for contemporary perspective from which we can view the unsettled Nazi past

Powieść pokoleniowa w służbie rozliczenia z historią. Emigracja, ucieczka i wypędzenie w literaturze niemieckiej po 2000 roku

Generational novel has been popular in German literature for about twenty years. This popularity can be explained by the need sum up the communicative memory comprising the traumatic events of the twentieth century that is coming to a close. This paper shows the specificity of the most recent generational novels, taking as examples Reinhard Jirgl’s Die Unvollendeten, Ulrike Draesner’s Sieben Sprünge vom Rand der Welt and Ursula Krechel’s Landgericht. The works are representative of the group but exceptional too, since they raise problems which until recently were taboo in the public discourse. Their leitmotif is forced emigration. Their characters are the descendants of both victims of war and (German) victims of expulsion, i.e., two antagonistic memory groups. One of the aims of the paper is to show the divergences in the experiences of the two groups, even though those divergences become gradually obliterated in the texts written from the twenty first century perspective